Ακράτεια των Ούρων
Η ακράτεια ούρων είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται, για να περιγράψει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη απώλεια ούρων. Δεν πρόκειται για μία νόσο, αλλά για ένα σύμπτωμα.
Οι γυναίκες έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν ακράτεια συγκριτικά με τους άντρες. Η πιθανότητα να εμφανιστεί ακράτεια αυξάνεται σημαντικά με την πάροδο της ηλικίας, χωρίς όμως να θεωρείται φυσιολογική συνέπεια της ηλικίας. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 1 στις 10 γυναίκες 40-65 ετών και 3 στις 10 γυναίκες άνω των 65 ετών αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αυτό. Στην τρίτη ηλικία το ποσοστό φτάνει στο 84%.
Η ακράτεια ούρων συνοδεύεται από συναισθήματα ντροπής, μείωση της αυτοπεποίθησης και μείωση της σεξουαλικής και κοινωνικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα υποβάθμιση στην ποιότητα ζωής. Η γυναίκα ή ο άντρας με πρόβλημα καταλήγει να ζει με πάνες, που πέρα από τα ζητήματα υγιεινής και τα ιατρικά προβλήματα που δημιουργούν, όπως ουρολοιμώξεις, κολπίτιδες και δερματοπάθειες, οδηγούν τον ασθενή σε κοινωνική απομόνωση.
Δυστυχώς, ενώ περισσότερες από 7 στις 10 περιπτώσεις ακράτειας μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς, πάνω από τις μισές πάσχουσες δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια, αλλά περιορίζονται σε μη ιατρικές πηγές ενημέρωσης και στη χρήση πάνας ακράτειας.
Η διάγνωση του προβλήματος ξεκινάει με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού. Το είδος των ενοχλημάτων και της ακράτειας, το πόσο σοβαρά είναι, ο χρόνος εμφάνισής τους και η συχνότητά τους στη διάρκεια του 24ώρου είναι βασικά στοιχεία, για τα οποία θα ερωτηθείτε από τον γιατρό σας. Ακολουθεί η κλινική εξέταση που περιλαμβάνει τη γυναικολογική εξέταση στις γυναίκες και τη δακτυλική εξέταση του προστάτη στους άντρες, καθώς και αδρή νευρολογική εκτίμηση.
Συχνά, ο έλεγχος συμπληρώνεται με υπερηχογράφημα των νεφρών, της ουροδόχου κύστης και των γεννητικών οργάνων. Πιο εξειδικευμένη εξέταση για την ακράτεια είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος. Είναι μία εξέταση που έχει ως στόχο να μελετήσει με ακρίβεια τη λειτουργία της κύστης και της ουρήθρας, πραγματοποιώντας προσομοίωση της διαδικασίας γεμίσματος και αδειάσματος της ουροδόχου κύστης.
Μία άλλη εξέταση είναι η ούρο-ροομετρία, όπου ο ασθενής ουρεί μέσα σε ειδικό μηχάνημα που μετράει τη ροή και την ποσότητα των ούρων που αποβάλλονται. Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο σκοπός όλων των εξετάσεων είναι να διακρίνει ο γιατρός τον τύπο της ακράτειας ούρων, καθώς και το αίτιό της, ώστε να μπορέσει να καθορίσει τη σωστή θεραπευτική στρατηγική.
Υπάρχουν 3 είδη ακράτειας, που διαφέρουν τόσο στον μηχανισμό που την προκαλεί και στον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται όσο και στην αντιμετώπιση. Τα 3 είδη είναι:
-
Ακράτεια κατά την προσπάθεια. Είναι η απώλεια ούρων που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της προσπάθειας, όπως για παράδειγμα με κινήσεις του σώματος, με βήχα ή με φτάρνισμα.
Συμβαίνει χωρίς να θέλουμε να ουρήσουμε, επειδή στην προσπάθεια αυξάνουμε την πίεση μέσα στην κοιλιά μας, με αποτέλεσμα ο μυς που εμποδίζει την έξοδο των ούρων από την κύστη μας, δηλαδή ο σφιγκτήρας της ουρήθρας, να δέχεται μεγαλύτερη πίεση. Ο μηχανισμός αυτός φυσιολογικά παραμένει κλειστός, όσο η κύστη μας γεμίζει με ούρα, αλλά στην περίπτωση της ακράτειας ανεπαρκεί κατά την προσπάθεια. Καθημερινές καταστάσεις, όπου αυξάνουμε την πίεση στην κοιλιά μας, είναι: όταν σηκώνουμε βάρη, για παράδειγμα σακούλες με τα καθημερινά ψώνια ή κρατώντας αγκαλιά ένα μικρό παιδί,όταν ανεβαίνουμε σκάλες, με τη γυμναστική, τον χορό, ακόμη και όταν γελάμε ή βήχουμε.
Οι συχνότερες αιτίες είναι είτε οι αλλαγές στην ανατομία του ουροποιητικού συστήματος, και ιδιαίτερα στους μυς που στηρίζουν τα όργανα, τα οποία είναι μέσα στη λεκάνη –δηλαδή το πυελικό έδαφος– είτε η βλάβη εντοπίζεται στα νεύρα που ελέγχουν τους μυς αυτούς. Επίσης, για την ακράτεια αυτή ευθύνεται η κακή λειτουργία ή τραυματισμός του σφιγκτήρα της ουρήθρας. Την εγκράτεια των ούρων, επίσης, επηρεάζουν αρνητικά οι επιπτώσεις από τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά την εμμηνόπαυση, αφού η έλλειψη οιστρογόνων ξηραίνει τον κόλπο, που χάνει σιγά σιγά την ελαστικότητά του με επιπτώσεις και στην υπερκείμενη ουρήθρα. Τέλος, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και ο χρόνιος βήχας ευνοούν την εμφάνιση ή την επιδείνωση της ακράτειας. Ακράτεια μπορεί να παρατηρηθεί και από βλάβη του σφιγκτήρα ή των νεύρων του, όπως συμβαίνει κάποιες φορές ύστερα από χειρουργικές επεμβάσεις στα όργανα της πυέλου, όπως η υστερεκτομή στις γυναίκες και η προστατεκτομή στους άντρες. Επίσης, νευρολογικές παθήσεις ή τραύματα, όπως π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, κακώσεις της σπονδυλικής στήλης και του νωτιαίου μυελού, παρκινσονικές διαταραχές, εγκεφαλικά επεισόδια, προκαλούν ακράτεια λόγω βλάβης των νεύρων της κύστης και του σφιγκτήρα. Η θεραπεία για την αντιμετώπιση της ακράτειας από προσπάθεια εξαρτάται από τη σοβαρότητα του προβλήματος, και την αιτία που την προκαλεί. Φυσικοθεραπεία και ασκήσεις πυελικού εδάφους. Με τη φυσικοθεραπεία, σε συνδυασμό με τη βιοανάδραση, επιδιώκεται η ενδυνάμωση των μυών που στηρίζουν την ουρήθρα και την κύστη, δηλαδή των μυών του πυελικού εδάφους.
Όταν αποτύχει η συντηρητική αντιμετώπιση, καθώς και στις περιπτώσεις σοβαρής ακράτειας, προχωρούμε στη χειρουργική αντιμετώπιση.
Η επέμβαση εκλογής θεωρείται, σήμερα, η τοποθέτηση κάτω από την ουρήθρα της λεγόμενης «κολπικής ταινίας χωρίς τάση». Χρησιμοποιείται μία λωρίδα σαν ταινία, η οποία στηρίζει την περιοχή όπου η κύστη ενώνεται με την ουρήθρα. Στο 80-90% των περιπτώσεων, η ακράτεια θεραπεύεται. Πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν την υποτροπή και αλλαγές στον τρόπο ούρηση.
Η τοποθέτηση ταινίας κάτω από την ουρήθρα χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια και στην αντρική ακράτεια κατά την προσπάθεια, κυρίως ύστερα από ριζική προστατεκτομή. Σε σοβαρές περιπτώσεις βλάβης του σφιγκτήρα υπάρχει και η δυνατότητα τοποθέτησης τεχνητού σφιγκτήρα.
-
Επιτακτική ακράτεια είναι ο τύπος ακράτειας κατά τον οποίο, οι ασθενείς έχουν συχνά έντονη επιθυμία για ούρηση που δεν αναβάλλεται, χωρίς όμως η ουροδόχος κύστη να είναι γεμάτη. Συχνά, συνοδεύεται και με απώλεια ούρων, μέχρι να φτάσουμε στην τουαλέτα. Οφείλεται σε ακούσιες συσπάσεις της ουροδόχου κύστης. Τότε, μιλάμε για υπερδραστήρια κύστη. Συνήθως, δεν έχει σαφή αιτία και οφείλεται σε υπερευαισθησία των νεύρων της κύστης. Μπορεί, όμως, να οφείλεται σε κάποια νευρολογική πάθηση, όπως σκλήρυνση κατά πλάκας, κακώσεις σπονδυλικής στήλης, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τότε ονομάζεται νευρογενής κύστη.
Η αντιμετώπιση της ακράτειας από έπειξη είναι φαρμακευτική. Σήμερα, υπάρχουν ειδικά φάρμακα που σταματούν τις ακούσιες συσπάσεις της κύστης. Τα φάρμακα αυτά λέγονται αντιχολινεργικά. Είναι φάρμακα πολύ αποτελεσματικά και πολύ ασφαλή. Για τις περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα από το στόμα, μπορεί να εφαρμοστούν οι ενέσεις αλλαντικής τοξίνης ή ο ηλεκτρικός νευροερεθισμός. Η αλλαντική τοξίνη, που είναι γνωστή με το εμπορικό όνομα «Βotox», έχει χρησιμοποιηθεί με ικανοποιητική αποτελεσματικότητα και καλή ασφάλεια. Η χορήγηση γίνεται ενδοκυστικά μέσω του κυστεοσκοπίου και με τη χρήση ειδικής βελόνας, ενίεται το φάρμακο σε συγκεκριμένες θέσεις της ουροδόχου κύστης.
-
Η ακράτεια από υπερπλήρωση είναι η απώλεια ούρων που συμβαίνει, όταν η ποσότητα των ούρων μέσα στην ουροδόχο κύστη ξεπεράσει κατά πολύ το όριο στο οποίο συνήθως αδειάζουμε την κύστη. Συνήθη αίτια αποτελούν η χρόνια αδυναμία ούρησης σε άντρες με υπερτροφία προστάτη, καθώς και σε περιπτώσεις όπου ο μυς της ουροδόχου κύστης έχει χάσει την ικανότητά του να διώχνει τα ούρα ως συνέπεια νευρολογικής βλάβης, όπως για παράδειγμα συμβαίνει σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και νευροπάθεια της κύστης.
Στις μέρες μας οι θεραπευτικές επιλογές για την ακράτεια των ούρων είναι πολλές και αποτελεσματικές. Η αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού που δημιουργεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των πασχόντων πρέπει να στηρίζεται στην έγκυρη ενημέρωση και σωστή διάγνωση από ιατρούς Ουρολόγους ώστε να εξασφαλιστεί η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και αντιμετώπιση.